Wiadomości z Opola i okolic

Zapomniany badacz Śląska: 120 rocznica urodzin Feliksa Steuera

Bezcenny materiał dialektologiczny zniszczono, bo był "zapisany w nieznanym języku".

W Sułkowie koło Głubczyc odbyły się obchody 120 rocznicy urodzin wielkiego syna Ziemi Śląskiej - Feliksa Steuera. Był nauczycielem, naukowcem, miłośnikiem i badaczem gwar śląskich, a także pisarzem i poetą. Przed ponad siedemdziesięciu laty podjął jedną z pierwszych świadomych prób tworzenia literatury w mowie śląskiej. Steuer pochodził z niezamożnej, wielodzietnej rodziny chłopskiej. Dzięki swoim zdolnościom i nieprzeciętnej pracowitości zdołał ukończyć gimnazjum, a następnie podjął studia na uniwersytetach w Innsbrucku i we Wrocławiu, które ukończył z tytułem doktora filozofii. W czasie I wojny światowej służył w armii niemieckiej na froncie i w wyniku odniesionych ran stracił nogę. Po wojnie osiadł w Katowicach, gdzie został dyrektorem Państwowego Gimnazjum Klasycznego. W tym też czasie poświęcił się swojej pasji, czyli badaniu i opisywaniu gwar śląskich. Współpracował z krakowską Akademią Umiejętności, w tym z wybitnymi dialektologami, takimi jak prof. Kazimierz Nitsch i Stanisław Bąk.

Wśród najważniejszych dzieł naukowych Feliksa Steuera wymienić należy monograficzne opracowania gwary wsi Sułków, z której pochodził oraz sąsiedniego miasteczka Baborów. Jako naukowiec zbierał materiały do wielkiego słownika gwar śląskich, który zamierzał wydać. Plany te pokrzyżowała II wojna światowa, a potem przedwczesna śmierć. Feliks Steuer zmarł w roku 1950. Zgodnie ze swoją wolą został pochowany na cmentarzu parafialnym w Baborowie. Zebrany przez niego bezcenny materiał dialektologiczny zniszczono jako "zapisany w nieznanym języku". W roku 1935 Steuer wydał dwie książeczki: "Ostatńi gwojźdźaurz" i "Z naszej źymjy ślůnskej" napisane w całości i konsekwentnie w gwarze rodzinnego Sułkowa. Utwory w nich zawarte te są prawdopodobnie pierwszą świadomą próbą tworzenia wysokiej literatury w mowie śląskiej. O zamyśle autora świadczyć może także pseudonim "Franciszek Res", którym podpisał on swoje dzieła. "Res" znaczy po łacinie "rzecz", a jednym z podstawowych znaczeń słowa rzecz w śląszczyźnie południowej (Cieszyńskie, pogranicze laskie) jest "mowa", "język". Szlachetna prostota i piękno wierszy Steuera czynią z nich obowiązkową lekturę każdego miłośnika śląskiej mowy.

Zwieńczeniem uroczystej sesji naukowej w Sułkowie było odsłonięcie tablicy pamiątkowej przez wnuka pisarza, Piotra Wieczorka.