Wiadomości z Opola i okolic

Książki z wyższej półki

?Krótka historia książek zakazanych? Wernera Fulda już w księgarniach. Zakazywanie, palenie i cenzurowanie książek nie jest kwestią przeszłości, to zjawisko obecne w każdej epoce.

Jego przyczyną jest odradzający się w zmiennych okolicznościach pogląd, że słowo pisane niesie ze sobą zagrożenie, jest źródłem zła, zagraża zarówno cnocie czytelnika, jak i reputacji samego autora. Współczesne pokolenie dostępu nie wyobraża sobie nawet, jak wiele tytułów pozostałoby na zawsze utraconych, gdyby nie spryt i odwaga cywilna kilku zapaleńców. „Krótka historia książek zakazanych” to opowieść o ludzkich lękach, pragnieniach i niesłabnącej wierze w moc tego, co w księgarniach i bibliotekach.

Historia książek zakazanych zaczyna się w starożytności i sięga czasów współczesnych. Z cenzurą i prześladowaniami spotykał się między innymi Owidiusz, obecnie zaś borykają się z tym problemem autorzy tacy jak J.K. Rowling (krytykowana przez kościół katolicki za „Harrego Pottera”) czy Salman Rushdie (skazany na śmierć przez islamskich radykałów za „Szatańskie wersety”). Książki wycofywano z obiegu ze względów społecznych, politycznych, obyczajowych i religijnych. Autor opisuje ich losy, nie szczędząc czytelnikowi ciekawostek i anegdot. Przedstawia zaskakujące fakty z czasów mniej i bardziej odległych: od Inkwizycji po istniejące obecnie indeksy ksiąg zakazanych. Przypomina o zdarzeniach, które z perspektywy dzisiejszego czytelnika wydają się absurdalne, jak np. pierwsze wydanie „Lolity”, które ukazało się nakładem francuskiego wydawnictwa pornograficznego. Bohaterami tej opowieści są najwięksi autorzy dzieł zakazanych: Kant, Joyce, Hemingway, Nabokov, Mann, Freud. Stają się nimi także ci, którzy sami niszczyli swoje dzieła, uznając je za niedoskonałe, m.in. Goethe i Kafka.

„Krótka historia książek zakazanych” to sprawnie skonstruowana opowieść o przewrotnych losach książek, które bywały wyklinane i uwielbiane na zmianę. Niejednokrotnie cenzura przyczyniała się do zwiększenia popularności dzieła, a legenda, która wokół niego narastała, przewyższała jego rzeczywistą wartość. Fuld pokazuje również, jak ogromne znaczenie dla losów myśli ludzkiej miał zwykły przypadek oraz jak cenne czasem może być nieposłuszeństwo - jak w przypadku testamentu Kafki - gdyby jego wykonawca okazał się na tyle lojalny, aby przestrzegać poleceń przyjaciela, świat straciłby arcydzieło.

Opisując dzieje prześladowanych autorów i ich książek, autor zabiera czytelnika w podróż w czasie i przestrzeni (od Europy przez Związek Radziecki po kraje arabskie i Chiny). Fuld snuje błyskotliwe rozważania nad ludzką naturą, którą cechuje jednoczesne pragnienie przekraczania granic oraz lęk przed nowym. „Krótka historia książek zakazanych” została napisana z erudycją i dowcipem. To niebanalna historia autorów, ich książek, ale przede wszystkim czytelników oraz ich zmiennych gustów.

Werner Fuld - urodził się w 1947 roku w Heidelbergu. Autor biografii (m.in. książki o Walterze Benjaminie), wydawca i krytyk literacki. Pisze dla prestiżowych gazet, m.in. dla: „Frankfurter Allgemeine Zeitung” i „Die Zeit”.

Autor: Werner Fuld
Tytuł: „Krótka historia książek zakazanych”
Wydawnictwo: MUZA SA
Tłumaczenie: Bogdan Baran
Premiera: 16 kwietnia 2014